13 lut MATURA Z CHEMII 2023 i 2024 – LISTA ZMIAN WYMAGAŃ EGZAMINACYJNYCH Z KOMENTARZEM
Cześć! Rok 2023 zbliża się wielkimi krokami, a wraz z nim rośnie niepewność co do samej matury. Matura w 2023 roku przeprowadzona będzie w tzw. „formule 2023”, a to zmiana zarówno podstawy programowej, jak i nieco inna postać samego egzaminu. Tymczasem w związku ze zdalnym nauczaniem Ministerstwo Edukacji Narodowej KOLEJNY RAZ postanowiło dokonać zmian w podstawie programowej, aby ułatwić uczniom przygotowanie się do egzaminu maturalnego przeprowadzanego w latach 2023 i 2024. Poniższe zestawienie zawiera usunięte lub częściowo zmienione punkty wymagań szczegółowych podstawy programowej, Pamiętajmy, że podstawa programowa jest dokumentem przeznaczonym dla nauczycieli. Jej samodzielne czytanie bez znajomości pewnych procedur i zagadnień może mieć fatalne skutki… Dlatego zapraszam do zapoznania się nie tylko ze zmianami, ale i moimi komentarzami do nich, bo mają one bardzo duże znaczenie.
Maturzyści piszący swoje egzaminy w formule 2023 mają o tyle lepiej, że wszystko co ich obowiązuje jest zawarte w rozszerzeniu. Matura jest egzaminem dojrzałości i obejmuje całość kształcenia z danego przedmiotu, a więc w przypadku chemii od zakresu z podstawówki począwszy. Maturzyści piszący swój egzamin w latach 2015-2022 mieli wymagania rozbite na poszczególne etapy edukacji, co często było powodem wyciągania wniosków, że „to nas nie obowiązuje” tylko dlatego, że nie było tego w rozszerzeniu. Ale dokument zawierający zakres wymagań do matury w formule 2023 ułożony jest tak, że cały zakres wymagań do matury zawarty jest w rozszerzeniu, pomimo rozbicia wymagań na zakres podstawowy i rozszerzony. Wszystkie punkty z zakresu podstawowego są zawarte w odpowiednich punktach zakresu rozszerzonego. To o tyle lepiej, że przynajmniej tutaj mniej ludzi wpadnie w pułapkę. Ale nadal można w nią wpaść czytając pobieżnie, albo nie do końca rozumiejąc zakresu ich znaczenia. Po raz kolejny bowiem zmiany polegają nie tylko na ograniczeniu ilości materiału, co na… zrobieniu porządku w tym dokumencie. Podobnie jak rok wcześniej usunięto pewne punkty nie zmniejszając przy tym zakresu wymagań. Dlatego bardzo ważne jest, by umieć to odczytać odpowiednio i potrzebny jest do tego komentarz.
Aktualny dokument w postaci tabeli z zaznaczonymi zmianami wymagań egzaminacyjnych na lata 2023 i 2024 można znaleźć tutaj:
> Kliknij i pobierz tabelę z najnowszymi wymaganiami egzaminacyjnymi
Jeśli po zapoznaniu się z nowymi wytycznymi nadal będziesz mieć problem z opanowaniem wymaganego na maturze materiału, to zapraszam na moje lekcje online. Na zajęciach omawiam teorię ale przede wszystkim wyjaśniam jak radzić sobie z zadaniami. Dodatkowo dzielę się cennymi materiałami. Szczegóły TUTAJ
Spis treści:
1. Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe
2. Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka rwakcji chemicznych
3. Roztwory
4. Metale, niemetale i ich związki
5. Kwasy karboksylowe
6. Związki organiczne zawierajace azot
- Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Zdający:
7) wnioskuje o rodzaju wiązania na podstawie obserwowanych właściwości substancji;
Komentarz: czy to oznacza, że nie trzeba tego umieć? NIE! Bo tak jak pisałem, zmiany dotyczą także zrobienia porządku w tym dokumencie, a nie tylko na ograniczeniu ilości materiału. Zobaczmy na punkt następny:
8) porównuje właściwości fizyczne substancji tworzących kryształy jonowe, kowalencyjne, molekularne oraz metaliczne;
Czyli skoro i tak musimy znać różnice, to mogą nas zapytać o to, bo zakres usuniętego punktu 7 mieści się w pozostawionym punkcie 8.
- Kinetyka i statyka chemiczna. Energetyka reakcji chemicznych. Zdający:
4) szkicuje wykres zmian szybkości reakcji w funkcji czasu oraz wykres zmian stężeń reagentów reakcji pierwszego rzędu w czasie, wyznacza okres półtrwania;
Komentarz: Popatrzmy na pozostawiony punkt 3:
3) na podstawie danych doświadczalnych ilustrujących związek między stężeniem substratu a szybkością pisze równanie kinetyczne;
Zatem i tak musimy w praktyce znać takie wykresy, bo dane doświadczalne mogą być podane w postaci wykresu. Albo będziemy musieli narysować wtkres na podstawie równania kinatycznego. Ale to już umiejętność matematyczna i jeśli nie umiemy narysować wykresu funkcji, albo przypisać funkcji do kształtu wykresu to nie oznacza to, że zadanie wykracza poza wymagania, tylko mamy zaległości w matematyce.
- Roztwory. Zdający:
1) rozróżnia układy homogeniczne i heterogeniczne; wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin;
Komentarz: Zauważmy, że aby rozróżnić układy, to trzeba znać pomiędzy nimi różnice 🙂
- Metale, niemetale i ich związki. Zdający:
6) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik pozwoli porównać aktywność chemiczną metali; pisze odpowiednie równania reakcji;
Komentarz: Czy to oznacza, że nie trzeba umieć posługiwać sie szeregiem napięciowym metali? Absolutnie nie oznacza! Zobaczmy na punkt 6 w rozdziale 8. Reakcje utleniania i redukcji:
6) przewiduje kierunek przebiegu reakcji utleniania-redukcji na podstawie wartości potencjałów standardowych półogniw; pisze odpowiednie równania reakcji;
Szereg napięciowy metali zawarty jest w tym punkcie. Tutaj także określamy kierunek reakcji redoks na podstawie potencjałów standardowych. Szereg napięciowy metali jest utworzony na podstawie potencjałów elektrochemicznych półogniw metalicznych – należą one do większego szeregi półogniw redoks, którym musimy umieć się posługiwać.
12) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego przebieg wykaże, że np. brom jest pierwiastkiem bardziej aktywnym niż jod, a mniej aktywnym niż chlor; pisze odpowiednie równania reakcji.
Komentarz: myli się ten, kto uważa, że nie trzeba znać wypierania się fluorowców. Spójrzmy na punkt wcześniejszy:
11) analizuje i porównuje właściwości fizyczne i chemiczne fluorowców;
W praktyce niewiele to zmienia, bo usunięty punkt i tak jest zawarty w pozostawionym punkcie 11.
- Kwasy karboksylowe. Zdający:
2) pisze równania reakcji otrzymywania kwasów karboksylowych (np. z alkoholi lub z aldehydów);
Komentarz: w praktyce niewiele zmienia, bo zobaczmy na punkt 2 rozdziału 14: Alkohole i fenole:
5) opisuje zachowanie: alkoholi pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowych wobec utleniaczy (np. CuO lub K2Cr2O7/H2SO4); projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego przebieg pozwoli odróżnić alkohol trzeciorzędowy od alkoholu pierwszo- i drugorzędowego; pisze odpowiednie równania reakcji;
7) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik dowiedzie, że dany kwas organiczny jest kwasem słabszym np. od kwasu siarkowego(VI) i mocniejszym np. od kwasu węglowego; na podstawie wyników doświadczenia porównuje moc kwasów;
8) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik wykaże podobieństwo we właściwościach chemicznych kwasów nieorganicznych i kwasów karboksylowych;
9) wyjaśnia przyczynę zasadowego odczynu wodnych roztworów niektórych soli, np. octanu sodu i mydła; pisze odpowiednie równania reakcji;
Komentarz: to także niewiele zmienia, bo zobaczmy na obowiązujace punkty z rozdziału 6. Reakcje w roztworach wodnych:
8) uzasadnia przyczynę kwasowego odczynu wodnych roztworów kwasów, zasadowego odczynu wodnych roztworów niektórych wodorotlenków (zasad) i amoniaku oraz odczynu niektórych wodnych roztworów soli zgodnie z teorią Brønsteda-Lowry’ego; pisze odpowiednie równania reakcji;
9) pisze równania reakcji: zobojętniania, wytrącania osadów i wybranych soli z wodą w formie jonowej pełnej i skróconej
Kolejny raz bardziej szczegółowy punkt w ramach porządków został usunięty, bo i tak obejmuje go punkt bardziej ogólny.
- Związki organiczne zawierające azot. Zdający:
13) pisze równania reakcji kondensacji cząsteczek aminokwasów (o podanych wzorach) prowadzących do powstania di- i tripeptydów i wskazuje wiązania peptydowe w otrzymanym produkcie;
Komentarz: i znowu usuwanie śmietnika. Bo spójrzmy na punkt nastepny:
14) tworzy wzory dipeptydów i tripeptydów, powstających z podanych aminokwasów; rozpoznaje reszty aminokwasów białkowych w cząsteczkach peptydów;
Ponadto trzeba wiedzieć, czym jest wiązanie peptydowe, bo wcześniejszy punkt wyraźnie o tym mówi:
10) pisze równanie reakcji kondensacji dwóch cząsteczek mocznika; wykazuje, że produktem kondensacji mocznika jest związek zawierający w cząsteczce wiązanie amidowe (peptydowe);
Dodatkowo trzeba spojrzeć na to, że od strony praktyczniej w wielu punktach dotyczących doświadczeń zapis: „projektuje i przeprowadza” zastąpiono: „projektuje”. Oznacza to, że choć wpuszczony do laboratorium nie musisz umieć wykonać doświadczenia, to jednak musisz wiedzieć jak je przeprowadzić – czyli co i w czym i w jakiej kolejności, oraz czego się należy spodziewać.
Jak widzimy, podobnie jak w przypadku matury 2021 i 2022 większość proponowanych zmian ma charakter usuwania dublujących się wymagań, lub wymagań szczegółowych, które i tak są zawarte w bardziej ogólnych. Cześć rzeczywiście uproszczono, a w pozostałych przypadkach ograniczono ilość materiału. Część rzeczy usunięto i BADZO DOBRZE! Bo część rzeczy naprawdę była zbędna i świadczyła o czyimś przeroscie ambicji co do poziomu egzaminu maturalnego, jak np. dualizm korpuskularno-falowy. Jaki jest sens edukacyjny wymagania tego na etapie szkolnym? Żaden, po prostu żaden. Zresztą nawet gdyby nie zmiany związane z pandemią i nauką zdalną, która pracuje jako-tako, to i tak pytań o niektóre rzeczy zawarte w podstawie programowej nie byłoby na egzaminie 🙂
Pozdrawiam,
Damian Mickiewicz
Brak komentarzy