Masz u nas konto?

Tutaj możesz zalogować się na platformę z wykupionymi lekcjami

MATURA Z CHEMII 2022 – LISTA ZMIAN WYMAGAŃ EGZAMINACYJNYCH W ROKU SZKOLNYM 2021/22

Cześć! Czas pandemii i zdalnego nauczania sprawił, że Ministerstwo Edukacji Narodowej postanowiło dokonać zmian w podstawie programowej aby ułatwić uczniom przygotowania m.in do egzaminu maturalnego. Poniższe zestawienie zawiera całkowicie lub częściowo wykreślone punkty wymagań szczegółowych podstawy programowej, a także punkty, którymi zastąpiono wykreślone wymagania. Pamiętajmy, że podstawę programową należy umieć odczytywać. Dlatego zapraszam do zapoznania się nie tylko ze zmianami, ale i moimi komentarzami do nich.

Zanim przejdziemy do dalszej lektury, pamiętajmy, że poniższe zestawienie zawiera zmiany w zakresie rozszerzonym. Tymczasem maturzystów obowiązują też zakres podstawowy jak i wcześniejsze etapy edukacji. Nie wszystkie zadania w arkuszach maturalnych dotyczą zakresu rozszerzonego, więc to, że znika rozdział poświęcony białkom nie oznacza, że nie może być pytania o białka z wcześniejszego etapu edukacji albo zakresu podstawowego.

Matura jest egzaminem dojrzałości, czyli z całości kształcenia. Oznacza to, że maturzystów obejmuje nie tylko materiał podany w rozszerzeniu, ale cały materiał z danego przedmiotu, a więc także wcześniejsze etapy edukacji. Niektóre rzeczy obowiązujące maturzystów, jak np. rozpuszczalność, pojawiają się we wcześniejszych etapach edukacji, więc nie ma ich w rozszerzeniu, bo były wymagane we wcześniejszych etapach edukacji i nadal Was obowiązują. Aby uniknąć niejasności, w części przypadków są podane wymagania obowiązujące z niższego etapu edukacji.

Aktualny dokument zawierający zatwierdzone wymagania egzaminacyjne na rok szkolny 2021/22 można znaleźć klikając tutaj. Jeśli zdajesz maturę w 2022 roku, to jest bardzo ważne, by zapoznać się z całym dokumentem!

Jeśli po zapoznaniu się z nowymi wytycznymi nadal będziesz mieć problem z opanowaniem wymaganego na maturze materiału, to zapraszam na moje lekcje online. Na zajęciach omawiam teorię ale przede wszystkim wyjaśniam jak radzić sobie z zadaniami. Dodatkowo dzielę się cennymi materiałami. Szczegóły TUTAJ

Spis treści:
1. Wiązania chemiczne
2. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych
3. Metale
4. Niemetale
5. Węglowodory
6. Alkohole i fenole
7. Aldehydy i ketony
8. Kwasy karboksylowe
9. Estry i tłuszcze
10. Związki organiczne zawierające azot
11. Białka
12. Cukry

  1. Wiązania chemiczne. Zdający:

3) opisuje mechanizm tworzenia wiązania jonowego (np. w chlorkach i tlenkach metali);

Komentarz: punkt i tak praktycznie zbędny – jest to zawarte także w punkcie 1: przedstawia sposób, w jaki atomy pierwiastków bloku s i p osiągają trwałe konfiguracje elektronowe (tworzenie jonów).

  1. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych. Zdający:

3) planuje doświadczenie pozwalające otrzymać roztwór o zadanym stężeniu procentowym i molowym;

Komentarz: Początkowo punkt usunięty, jednak wrócił do łask. Jego usunięcie nie oznaczało, że nie będzie zadań ze stężeń, ani że nie trzeba znać stężeń. Przyjrzyjmy się uważnie pozostałym punktom:

1) wykonuje obliczenia związane z przygotowaniem, rozcieńczaniem i zatężaniem roztworów z zastosowaniem pojęć stężenie procentowe i molowe.

Dodatkowo trzeba pamiętać o tym, co jest zawarte w niższym etapie edukacji:
1) bada zdolność do rozpuszczania się różnych substancji w wodzie;
2) opisuje budowę cząsteczki wody; wyjaśnia, dlaczego woda dla jednych substancji jest rozpuszczalnikiem, a dla innych nie; podaje przykłady substancji, które rozpuszczają się w wodzie, tworząc roztwory właściwe; podaje przykłady substancji, które nie rozpuszczają się w wodzie, tworząc koloidy i zawiesiny;
4) opisuje różnice pomiędzy roztworem rozcieńczonym, stężonym, nasyconym i nienasyconym;
5) odczytuje rozpuszczalność substancji z wykresu jej rozpuszczalności; oblicza ilość substancji, którą można rozpuścić w określonej ilości wody w podanej temperaturze.

6) opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych;
7) opisuje proste metody rozdziału mieszanin i wskazuje te różnice między właściwościami fizycznymi składników mieszaniny, które umożliwiają ich rozdzielenie; sporządza mieszaniny i rozdziela je na składniki (np. wody i piasku, wody i soli kamiennej, kredy i soli kamiennej, siarki i opiłków żelaza, wody i oleju jadalnego, wody i atramentu).
Wracamy do liceum:

4) opisuje sposoby rozdzielenia roztworów właściwych (ciał stałych w cieczach, cieczy w cieczach) na składniki;

5) planuje doświadczenie pozwalające rozdzielić mieszaninę niejednorodną (ciał stałych w cieczach) na składniki;

11) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami kwasy, wodorotlenki i sole.

Komentarz: punkt początkowo usunięty. Ale jego usunięcie i tak nie oznaczało, że nie trzeba znać metod otrzymywania tych związków – są one ujęte w wielu innych punktach wymagań. Dodatkowo  zmiany mają w większości przypadków czyszczenia podstawy programowej: z rozdziału tego usunięto punkty nie dotyczące roztworów oraz dotyczące rozdzielania mieszanin. Pozostały one w zakresie gimnazjalnym, dlatego koniecznie przeczytaj rozdział pierwszy (strony 2 i 3: „Substancje i ich właściwości”) w aneksie ze strony CKE.

  1. Metale. Zdający:

2) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne metali wobec: tlenu (Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu), wody (Na, K, Mg, Ca), kwasów nieutleniających (Na, K, Ca, Mg, Al, Zn, Fe, Mn, Cr), rozcieńczonych i stężonych roztworów kwasów utleniających (Mg, Zn, Al, Cu, Ag, Fe);

Komentarz: w praktyce oznacza to jedynie mniej kontrowersji spowodowanych sprzecznymi informacjami o reakcjach kwasów z Mg, Zn i Fe w szkolnych źródłach. Pozostałe zmiany są mało istotne.

  1. Niemetale. Zdający:

2) pisze równania reakcji ilustrujących typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym reakcje: tlenu z metalami (Na, Mg, Ca, Al, Zn, Fe, Cu) i z niemetalami (C, S, H2, P), wodoru z niemetalami (Cl2 , Br2 , O2 , N2 , S), chloru, bromu i siarki z metalami (Na, K, Mg, Ca, Fe, Cu);

Komentarz: w praktyce niewiele zmienia.

6) przedstawia i uzasadnia zmiany mocy kwasów fluorowcowodorowych;

Komentarz: znajomość tego punktu jest ujęta w bardziej ogólnym sformułowaniu w poprzednim punkcie: opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad – usunięcie punktu 6 nie zmienia wymagań zawartych w punkcie 5.

8) zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 30 (synteza pierwiastków z tlenem, rozkład soli np. CaCO3 i wodorotlenków np. Cu(OH)2 );

Punkt ten zastąpiono następująco:

7) zapisuje równania reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 20 –bez Na i K oraz gazów szlachetnych (synteza pierwiastków z tlenem, rozkład soli,np. CaCO3) oraz rozkład wodorotlenków metali o liczbach atomowych 24, 25, 26, 29 i 30, np. Cu(OH)2;

9) opisuje typowe właściwości chemiczne tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 30, w tym zachowanie wobec wody, kwasów i zasad; zapisuje odpowiednie równania reakcji;

Punkt ten zastąpiono następująco:

8) opisuje typowe właściwości chemiczne tlenków pierwiastków o liczbach atomowych od 1 do 20 oraz 24, 25,26, 29 i 30, w tym zachowanie wobec wody, kwasów i zasad(bez tlenku glinu); zapisuje odpowiednie równania reakcji;

Komentarz: pamiętajmy, że właściwości tlenku glinu zostały ujęte w rozdziale 8, punkcie 4: […] planuje i wykonuje doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać, że wodorotlenek glinu wykazuje charakter amfoteryczny.

13) ilustruje, za pomocą odpowiednich równań reakcji, utleniające właściwości kwasów, np. stężonego i rozcieńczonego roztworu kwasu azotowego(V).

Komentarz: porównaj z punktem 7.2, zachowanie się Al, Cu i Ag wobec kwasów utleniających należy znać.

  1. Węglowodory. Zdający:

1) podaje założenia teorii strukturalnej budowy związków organicznych;

Komentarz: brak tego punktu w praktyce nic nie zmienia, bo założenia teorii strukturalnej są także ujęte w rozdziałach 2 i 3 nowych wymagań egzaminacyjnych.

13) planuje ciąg przemian pozwalających otrzymać, np. benzen z węgla i dowolnych odczynników nieorganicznych; ilustruje je równaniami reakcji;

Komentarz: reakcje takie, jak np. otrzymywanie czegoś poczynając od węgla nie są ani laboratoryjnymi, ani przemysłowymi metodami otrzymywania związków. Trimeryzacja acetylenu jest ciekawostką historyczną – nigdy nie była to metoda otrzymywania benzenu, nawet laboratoryjna.

  1. Hydroksylowe pochodne węglowodorów – alkohole i fenole. Zdający:

5) opisuje działanie: CuO lub K2Cr2O7 /H2SO4 na alkohole pierwszo-, drugorzędowe;

Komentarz: wymagania te są zawarte w bardziej ogólnym punkcie: 3) […]utlenienie do związków karbonylowych i ewentualnie do kwasów karboksylowych […].

8) na podstawie obserwacji wyników doświadczenia (np. z NaOH) formułuje wniosek o sposobie odróżniania fenolu od alkoholu;

  1. Związki karbonylowe – aldehydy i ketony. Zdający:

3) pisze równania reakcji utleniania alkoholu pierwszo- i drugorzędowego np. tlenkiem miedzi(II);

Komentarz: wymagania te są zawarte w rozdziale 10, punkcie: 3) […]utlenienie do związków karbonylowych i ewentualnie do kwasów karboksylowych […].

4) określa rodzaj związku karbonylowego (aldehyd czy keton) na podstawie wyników próby (z odczynnikiem Tollensa i Trommera);

Komentarz: spójrz na punkt 3: planuje i przeprowadza doświadczenie, którego celem jest odróżnienie aldehydu od ketonu, np. etanalu od propanonu(z odczynnikiem Tollensa i Trommera).

6) porównuje metody otrzymywania, właściwości i zastosowania aldehydów i ketonów.

  1. Kwasy karboksylowe. Zdający:

3) zapisuje równania reakcji otrzymywania kwasów karboksylowych z alkoholi i aldehydów;

Komentarz: wymagania te są zawarte w rozdziale 10, punkcie: 3) […]utlenienie do związków karbonylowych i ewentualnie do kwasów karboksylowych […].

6) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik wykaże podobieństwo we właściwościach chemicznych kwasów nieorganicznych i kwasów karboksylowych;

Komentarz: ten punkt i tak był niepotrzebny.

7) projektuje doświadczalny sposób odróżnienia nasyconych i nienasyconych kwa sów tłuszczowych;

8) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik dowiedzie, że kwas octowy jest kwasem słabszym od kwasu siarkowego(VI) i mocniejszym od kwasu węglowego;

Komentarz: porównajmy z punktem 8 w rozdziale 5: projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami kwasy, wodorotlenki i sole.

  1. Estry i tłuszcze. Zdający:

2)formułuje obserwacje i wnioski do doświadczenia (reakcja estryfikacji); zapisuje równania reakcji alkoholi z kwasami karboksylowymi (wskazuje na rolę stężonego H2SO4 );

Komentarz: ale patrz rozdział 10, punkt 3): […]opisuje właściwości chemiczne alkoholi […], reakcję z nieorganicznymi kwasami tlenowymi i kwasami karboksylowymi; zapisuje odpowiednie równania reakcji;

5) na podstawie wzoru strukturalnego aspiryny, wyjaśnia dlaczego związek ten nazywamy kwasem acetylosalicylowym;

Komentarz: ten punkt i tak był niepotrzebny. Ponadto aspiryna nie należy do związków acetylowych – nazwa tradycyjna: kwas acetylosalicylowy jest błędna z puntu widzenia klasyfikacji związków.

6) opisuje budowę tłuszczów stałych i ciekłych (jako estrów glicerolu i długołańcuchowych kwasów tłuszczowych); ich właściwości i zastosowania;

7) projektuje i wykonuje doświadczenie, którego wynik dowiedzie, że w skład oleju jadalnego wchodzą związki o charakterze nienasyconym;

Komentarz: nie oznacza to, że nie należy znać reakcji typowych dla wiązań wielokrotnych pomiędzy atomami węgla.

  1. Związki organiczne zawierające azot. Zdający:

7) zapisuje równania reakcji acetamidu z wodą w środowisku kwasu siarkowego(VI) i z roztworem NaOH;

9) analizuje budowę cząsteczki mocznika (m.in. brak fragmentu węglowodorowego) i wynikające z niej właściwości, wskazuje na jego zastosowania (nawóz sztuczny, produkcja leków, tworzyw sztucznych);

12) projektuje i wykonuje doświadczenie, którego wynik potwierdzi amfoteryczny charakter aminokwasów (np. glicyny);

Komentarz: ale patrz na punkt 10: opisuje właściwości kwasowo-zasadowe aminokwasów […] – ten wykreślony punkt jest tutaj zawarty.

  1. Białka. Zdający

Usunięto cały rozdział

Komentarz: ale z niższego etapu edukacyjnego obowiązują:

11) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek białek; definiuje białka jako związki powstające z aminokwasów;

12) bada zachowanie się białka pod wpływem ogrzewania, stężonego etanolu, kwasów i zasad, soli metali ciężkich (np. CuSO4) i soli kuchennej; opisuje różnice w przebiegu denaturacji i koagulacji białek; wylicza czynniki, które wywołują te procesy; wykrywa obecność białka w różnych produktach spożywczych;
Czyli reakcja biuretowa i ksantoproteinowa obowiązują.
.

  1. Cukry

Usunięto cały rozdział.
Komentarz: ale z niższego etapu edukacyjnego obowiązują:
13) wymienia pierwiastki, których atomy wchodzą w skład cząsteczek cukrów; dokonuje podziału cukrów na proste i złożone;

14) podaje wzór sumaryczny glukozy i fruktozy; bada i opisuje właściwości fizyczne glukozy; wskazuje na jej zastosowania;
15) podaje wzór sumaryczny sacharozy; bada i opisuje właściwości fizyczne sacharozy; wskazuje na jej zastosowania; zapisuje równanie reakcji sacharozy z wodą (za pomocą wzorów sumarycznych);
16) opisuje występowanie skrobi i celulozy w przyrodzie; wymienia różnice w ich właściwościach; opisuje znaczenie i zastosowania tych cukrów; wykrywa obecność skrobi w różnych produktach spożywczych.

A zatem podstawowe informacje o cukrach należy posiadać.

Jak widzimy, większość proponowanych zmian ma charakter usuwania dublujących się wymagań, lub wymagań szczegółowych zawartych w bardziej ogólnych. Według Ciebie te zmiany są na lepsze czy nie? Napisz w komentarzu co o tym wszystkim myślisz 🙂

Pozdrawiam Damian Mickiewicz

10 komentarzy
  • Aga S
    Posted at 12:38h, 21 listopada

    Czyli, w zasadzie obowiązuje to co dotychczas, w związku z tym w planowanym arkuszu który był, jest i będzie nie było zadań z białek i cukrów 😀

  • Magda
    Posted at 20:15h, 21 listopada

    Jeszcze, jeśli chodzi o białka i cukry, to pewnie trzeba sprawdzić wymagania na poziomie gimnazjum. Z resztą całkowicie się zgadzam. Pozdrawiam

  • Małgorzata
    Posted at 10:24h, 22 listopada

    Zmiany pozorne. Czyli wszystko bez zmian, jedynie bez cukrów i białek. Pozdrawiam

  • Ania
    Posted at 18:36h, 01 grudnia

    Ciekawe czy usuniętych działów (białka, cukry) wcale nie będzie na rozszerzeniu? A może w zakresie podstawowym będą zagadnienia z tych tematów? I tak trzeba wszystko umieć, mam nadzieję, że dzięki lekcjom z Panem zrozumiemy i przerobimy wszystko co trzeba.
    Pozdrawiam serdecznie

  • Ania
    Posted at 10:57h, 18 grudnia

    Super artykuł! Skreślenia trochę zmobilizowały ale Twoje komentarze jednak sprowadziły na ziemie 🙂 dzięki!

  • K
    Posted at 11:36h, 02 marca

    Dziękuję za pomoc, nic dodać nic ująć 🙂

  • Hanna
    Posted at 10:51h, 26 października

    Proszę się upewnić, bo z biologii wykreślenie zagadnień w Lo jest równoznaczne z usunięciem tego zagadnienia z niższego etapu edukacyjnego

    • Damian Micki
      Posted at 12:10h, 03 listopada

      To są informacje o tym co OBOWIĄZUJE maturzystów. Proszę zwrócić uwagę, że pewne zagadnienia, których nie ma w zakresie rozszerzonym są na maturze, bo pozostały na niższych etapach edukacji. A tutaj już nauką zdalną tego nie uzasadnimy, bo był to materiał przerobiony przed wprowadzeniem zdalnych zajęć. Pozdrawiam serdecznie 🙂

  • Aleksandra Kwiek
    Posted at 23:24h, 25 stycznia

    A co z zadaniami z iloczynu rozpuszczalności, maireczkowanie, bufory?

    • Damian Micki
      Posted at 09:06h, 26 stycznia

      Tych zagadnień nie ma w wymaganiach do matury w formule 2015-2022. Pojawiają się więc tylko z informację wstępną, zwłaszcza miareczkowanie często się pojawia. Pewne podstawowe wiadomości jednak warto o nich znać. Należy dodać, że zadania z informacją wstępną wykraczają poza wymagany zakres i zawierają minimalną informacje potrzebną do tego, by maturzysta, który zna pojęcia od niego wymagane był w stanie rozwiązać to zadanie. Ale musi znać to, czego od niego wymaga podstawa programowa, by je rozwiązać.

Wyślij komentarz
Strona wykorzystuje pliki cookies w celu prawidłowego jej działania oraz korzystania z narzędzi analitycznych, reklamowych i społecznościowych. Szczegóły znajdują się w polityce prywatności. Możesz zarządzać ustawieniami plików cookies, klikając w przycisk "Ustawienia". Ustawienia Rozumiem i akceptuję