02 lut Plan działania 6 (02.02 – 29.02)

W lutym nie powinieneś się już zastanawiać, czym jest stała równowagi, albo odczyn roztworu, ani co jest kwasem wg teorii Broensteda-Lowry’ego – to są rzeczy, z których powinieneś już korzystać przygotowując się dalej – a jest co przerabiać! Na czym więc się skupić?

Plan w formie pliku pdf znajduje się na naszej grupie wewnętrznej na FB „Matura 2020 – Powtórka z chemii” w zakładce Pliki.

Plan działania 6 (01.02 – 29.02)
opracował Damian Mickiewicz

W tym miesiącu powinieneś/powinnaś opanować następujące rzeczy:

1. Węglowodory

• podawać założenia teorii strukturalnej budowy związków organicznych; rysować wzory strukturalne i półstrukturalne węglowodorów; podawać nazwę węglowodoru (alkanu, alkenu i alkinu – do 10 atomów węgla w cząsteczce) zapisanego wzorem strukturalnym lub półstrukturalnych;
• ustalać rzędowość atomów węgla w cząsteczce węglowodoru;
• posługiwać się poprawną nomenklaturą węglowodorów (nasycone, nienasycone i aromatyczne) i ich fluorowcopochodnych;
• wykazywać się rozumieniem pojęć: szereg homologiczny, wzór ogólny, izomeria; rysować wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów konstytucyjnych, położenia podstawnika, izomerów optycznych węglowodorów i ich prostych fluorowcopochodnych o podanym wzorze sumarycznym;
• wśród podanych wzorów węglowodorów i ich pochodnych wskazywać izomery konstytucyjne; wyjaśniać zjawisko izomerii cis-trans; uzasadniać warunki wystąpienia izomerii cis-trans w cząsteczce związku o podanej nazwie lub o podanym wzorze strukturalnym (lub półstrukturalnym);
• określać tendencje zmian właściwości fizycznych (stanu skupienia, temperatury topnienia itp.) w szeregach homologicznych alkanów, alkenów i alkinów;
• opisywać właściwości chemiczne alkanów, na przykładzie następujących reakcji: spalanie, podstawianie (substytucja) atomu (lub atomów) wodoru przez atom (lub atomy) chloru albo bromu przy udziale światła (pisze odpowiednie równania reakcji);
• opisywać właściwości chemiczne alkenów, na przykładzie następujących reakcji: przyłączanie (addycja): H₂, Cl₂ i Br₂, HCl, i HBr, H₂O;
• przewidywać produkty reakcji przyłączenia cząsteczek niesymetrycznych do niesymetrycznych alkenów na podstawie reguły Markownikowa (produkty główne i uboczne); zachowanie wobec zakwaszonego roztworu manganianu(VII) potasu, polimeryzacja; pisać odpowiednie równania reakcji; planować ciąg przemian pozwalających otrzymać np. eten z etanu (z udziałem fluorowcopochodnych węglowodorów); ilustrować je równaniami reakcji;
• opisywać właściwości chemiczne alkinów, na przykładzie etynu: przyłączenie: H₂, Cl₂ i Br₂, HCl, i HBr, H₂O, trimeryzacja; pisać odpowiednie równania reakcji;
• wyjaśniać na prostych przykładach mechanizmy reakcji substytucji, addycji, eliminacji; zapisywać odpowiednie równania reakcji;
• ustalać wzór monomeru, z jakiego został otrzymany polimer o podanej strukturze; planować ciąg przemian pozwalających otrzymać, np. benzen z węgla i dowolnych odczynników nieorganicznych; ilustrować je równaniami reakcji;
• opisywać budowę cząsteczki benzenu, z uwzględnieniem delokalizacji elektronów; tłumaczyć dlaczego benzen, w przeciwieństwie do alkenów, nie odbarwia wody bromowej ani zakwaszonego roztworu manganianu(VII) potasu;
• opisywać właściwości węglowodorów aromatycznych, na przykładzie reakcji benzenu i toluenu: spalanie, reakcje z Cl₂ lub Br₂ wobec katalizatora lub w obecności światła, nitrowanie; pisać odpowiednie równania reakcji;
• projektować doświadczenia dowodzące różnice we właściwościach węglowodorów nasyconych, nienasyconych i aromatycznych; przewidywać obserwacje, formułować wnioski i ilustrować je równaniami reakcji.

2. Alkohole i fenole

• zaliczać substancję do alkoholi lub fenoli (na podstawie budowy jej cząsteczki);
• wskazywać wzory alkoholi pierwszo-, drugo- i trzeciorzędowych;
• rysować wzory strukturalne i półstrukturalne izomerów alkoholi mono- i poli hydroksylowych o podanym wzorze sumarycznym (izomerów szkieletowych, położenia podstawnika); podawać ich nazwy systematyczne;
• opisywać właściwości chemiczne alkoholi, na przykładzie etanolu i innych prostych alkoholi w oparciu o reakcje: spalania wobec różnej ilości tlenu, reakcje z HCl i HBr, zachowanie wobec sodu, utlenienie do związków karbonylowych i ewentualnie do kwasów karboksylowych, odwodnienie do alkenów, reakcję z nieorganicznymi kwasami tlenowymi i kwasami karboksylowymi; zapisywać odpowiednie równania reakcji;
• porównywać właściwości fizyczne i chemiczne: etanolu, glikolu etylenowego i glicerolu;
• projektować doświadczenie, którego przebieg pozwoli odróżnić alkohol monohydroksylowy od alkoholu polihydroksylowego; na podstawie obserwacji wyników doświadczenia klasyfikuje alkohol do mono- lub polihydroksylowych;
• dobierać współczynniki reakcji roztworu manganianu(VII) potasu (w środowisku kwasowym) z etanolem;
• opisywać reakcję benzenolu z: sodem i z wodorotlenkiem sodu; bromem, kwasem azotowym(V); zapisywać odpowiednie równania reakcji; na podstawie obserwacji wyników doświadczenia (np. z NaOH) formułować wniosek o sposobie odróżniania fenolu od alkoholu;
• opisywać różnice we właściwościach chemicznych alkoholi i fenoli; ilustrować je odpowiednimi równaniami reakcji.
  

3. Aldehydy i ketony

• wskazywać na różnice w strukturze aldehydów i ketonów (obecność grupy aldehydowej i ketonowej);
• rysować wzory strukturalne i półstrukturalne izomerycznych aldehydów i ketonów o podanym wzorze sumarycznym;
• tworzyć nazwy systematyczne prostych aldehydów i ketonów; pisać równania reakcji utleniania alkoholu pierwszo- i drugorzędowego np. tlenkiem miedzi(II);
• określać rodzaj związku karbonylowego (aldehyd czy keton) na podstawie wyników próby (z odczynnikiem Tollensa i Trommera);
• planować i przeprowadzać doświadczenie, którego celem jest odróżnienie aldehydu od ketonu, np. etanalu od propanonu;

P.S: Materiału jest na pierwszy rzut oka sporo, ale jeśli się zagłębicie w to – to się okaże, że można dać radę i nie taki diabeł straszny 🙂
Gdyby jednak potrzebna była pomoc, to zapraszam na moje interaktywne lekcje online
>>> KLIKNIJ TU, aby sprawdzić szczegóły <<<

Pozdrawiam Damian Mickiewicz